पासपोर्टसाठी २०२५ पासून लागू झालेले ५ नवीन नियमः प्रत्येक हवाई प्रवासी जाणून घ्या!

सर्व विमान प्रवाशांना माहित असले पाहिजे २०२५ पासून पासपोर्टवर लागू होणारे १० नवीन नियम!

मित्रांनो, जर तुमचा पासपोर्ट बनवला असेल किंवा तुम्ही तो बनवण्याचा विचार करत असाल, तर तुम्हाला हे नवीन नियम माहित असले पाहिजेत. सरकारने पासपोर्टसाठी काही नवीन नियम लागू केल्यामुळे आता परदेश प्रवास करणे सोपे होणार आहे. याशिवाय, तुम्हाला एक नियम देखील माहित असला पाहिजे की जर तुम्ही परदेश दौऱ्यावर गेलात आणि त्यावेळी तुमचा पासपोर्ट हरवला तर तुम्ही काय करावे? आता, जर तुम्ही नवीन पासपोर्ट बनवला तर तुम्हाला पुन्हा पासपोर्ट कार्यालयात जावे लागणार नाही, कारण देशात अनेक ठिकाणी घरबसल्या पासपोर्ट बनवण्याची सुविधा सुरू झाली आहे आणि ही एक चांगली बातमी आहे.

निगेटिव्ह पोलिस रिपोर्ट आल्यानंतरही तुमचा पासपोर्ट बनवला जाईल. न्यायालयाने एक नवीन आदेश जारी केला आहे आणि आता काही मिनिटांत तुम्ही घरी बसून पासपोर्टसाठी अर्ज करू शकाल. ही देखील केंद्र सरकारने दिलेली एक मोठी भेट आहे. म्हणजे, तुम्हाला घरी बसून पासपोर्ट बनवण्याची सुविधा मिळेल. स्लॉट बुक करण्यासाठी एक व्हॅन देखील येईल.पासपोर्ट बनवण्यासाठी तुम्हाला पासपोर्ट ऑफिसमध्ये जावे लागणार नाही.

या वर्षी २०२५ पासून पासपोर्टबाबत एकूण पाच नवीन नियम आणि कायदे लागू झाले आहेत. देशातील प्रत्येक सामान्य माणसाला, सामान्य नागरिकाला हे निश्चितपणे माहित असले पाहिजे.

1) पासपोर्टबाबत उच्च न्यायालयाने अलीकडेच एक नवीन निर्णय दिला आहे.

उच्च न्यायालयाने असे म्हटले होते की निगेटिव्ह पोलिस रिपोर्ट असूनही तुमचा पासपोर्ट बनवला जाईल. एका खटल्याची सुनावणी करताना, राजस्थान उच्च न्यायालयाने म्हटले की, नकारात्मक पोलिस अहवाल हा भारतीय नागरिकाला पासपोर्ट नाकारण्याचे कारण नाही. उच्च न्यायालयाने असेही म्हटले आहे की पासपोर्ट प्राधिकरण अहवाल स्वीकारण्यास बांधील नाही परंतु त्यांनी स्वतःच्या विवेकबुद्धीनुसार निर्णय घ्यावा,न्यायालयाने हे स्पष्ट केले आहे.

कारण १९६७ च्या पासपोर्ट कायदामधील तरतुदी पासपोर्ट प्राधिकरणाला पासपोर्ट जारी करण्यापूर्वी पडताळणी करण्याची परवानगी देतात. म्हणूनच ते प्रवास दस्तऐवज मागणाऱ्या व्यक्तीच्या भूतकाळातील इतिहासाबाबत पोलिस पडताळणी अहवाल मागू शकतात. परंतु पोलिस पडताळणी अहवाल नकारात्मक आला तरी त्याचा अर्थ असा नाही की, कोणत्याही नागरिकाला पासपोर्ट नाकारता येईल. या प्रकरणाबाबत न्यायमूर्ती अनुप कुमार धांड यांच्या खंडपीठाने हा मोठा निर्णय दिला.

2) मुलाचा ताबा घेणारा एकटा पालक देखील आता अल्पवयीन मुलांसाठी पासपोर्टसाठी अर्ज करू शकतात.

तेलंगणा न्यायालयाने ४ वर्षांच्या मुलीच्या आईची याचिका स्वीकारली, हा एक महत्त्वाचा निर्णय होता. मुलाची काळजी घेणारे आणि त्याचे संगोपन करणारे एकटे पालकच अल्पवयीन मुलासाठी पासपोर्टसाठी अर्ज करू शकतात. या प्रकरणाबाबत उच्च न्यायालयाने हा महत्त्वाचा निर्णय दिला.

3) आता तुम्हाला तुमचा पासपोर्ट काही मिनिटांत घरी बसल्या मिळेल.

केंद्र सरकारने या वर्षी २०२५ पासून एक नवीन उपक्रम सुरू केला आहे, ज्या अंतर्गत सरकारची नवीन योजना असणार आहे. मित्रांनो, येत्या पाच वर्षांत, तुमच्या घराजवळील पोस्ट ऑफिसद्वारे पासपोर्ट सेवा केंद्र म्हणजेच पी.ओ.पी.एस. ची संख्या ४४२ वरून ६०० पर्यंत वाढवण्याची योजना आहे.

या नवीन योजनेचे उद्देश आहे की, सामान्य नागरिकाला त्याच्या जवळच्या पोस्ट ऑफिसमध्येही पासपोर्टची सुविधा उपलब्ध झाल्या पाहिजे. आता तुम्हाला समजले असेल की तुम्ही तुमच्या जवळच्या कोणत्याही CSC केंद्राला भेट देऊन पासपोर्टसाठी अर्ज करू शकता. यासाठी टपाल विभाग आणि परराष्ट्र मंत्रालय यांच्यात एक सामंजस्य करार करण्यात आला आहे. ज्या अंतर्गत २०२८-२९ पर्यंत सरकारची ही योजना लागू करण्यात येणार आहे.

पोस्ट ऑफिसच्या माध्यमातून देशभरात पासपोर्ट सेवा केंद्रांची संख्या वाढवली जाईल.

4) आता तुम्हाला घरबसल्या पासपोर्ट बनवण्याची सुविधा मिळणार आहे.

पासपोर्ट बनवण्याचा सुविधेमध्ये स्लॉट बुक करण्यासाठी एक मोबाईल व्हॅन देखील येईल. हो, या नवीन सुविधेनंतर, तुम्हाला जवळच्या कोणत्याही पासपोर्ट कार्यालयात किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये जाण्याची आवश्यकता राहणार नाही. मित्रांनो, ही सुविधा सध्या फक्त काही राज्यांमध्ये सुरू करण्यात आली आहे, जसे की उत्तर प्रदेश, बरेली इत्यादी. या राज्यांमध्ये ही सुविधा सुरू करण्यात आली आहे.

या पासपोर्टशी संबंधित सेवा उत्तर प्रदेशातील आणखी १३ जिल्ह्यांमध्ये दिल्या जातील आणि उत्तर प्रदेशप्रमाणेच उत्तराखंडमध्येही ही सुविधा सुरू करण्यात आली आहे.
जिथे आता तुम्हाला पासपोर्ट बनवण्यासाठी पासपोर्ट ऑफिसमध्ये जावे लागणार नाही. उत्तराखंडमधील डेहराडूनमध्येही या प्रकारची मोबाईल व्हॅन सेवा सुरू करण्यात आली आहे. म्हणजे, वाहन तुमच्या घरी येईल आणि त्याद्वारे तुम्ही घरी बसून पासपोर्टसाठी अर्ज करू शकाल. तुम्हाला कोणत्याही पासपोर्ट कार्यालयात जावे लागणार नाही.

5) पासपोर्टशी संबंधित कागदपत्रांबाबत काही नवीन नियमही लागू करण्यात आले आहे.

मित्रांनो, आता तुमचा पासपोर्ट मतदार ओळखपत्राशिवायही बनवला जाईल. तुम्हाला फक्त तीन कागदपत्रे तुमच्याकडे ठेवावी लागतील. मित्रांनो, सध्याच्या नियमांनुसार, जर तुम्हाला त्वरित पासपोर्टसाठी अर्ज करायचा असेल तर तुम्हाला १३ वेगवेगळ्या प्रकारची कागदपत्रे सादर करावी लागत आहे. तर ही कागदपत्रे बरीच होती. लोकांना पूर्वी खूप अडचणी येत असत, पण आता सरकारने पासपोर्ट कागदपत्रांची संख्या कमी करून पासपोर्ट मिळवणे सोपे केले आहे.

१८ वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांना आता तात्काळ पासपोर्ट मिळविण्यासाठी फक्त हे तीन कागदपत्रे सादर करावी लागतील. आणि या तीन कागदपत्रांमध्ये आधार कार्ड, पॅन कार्ड आणि तुमचे फोटो असलेले ओळखपत्र समाविष्ट आहे. फक्त ही तीन कागदपत्रे आवश्यक आहेत. याशिवाय, रेशनकार्ड, शैक्षणिक संस्थेने दिलेले विद्यार्थ्यांचे फोटो असलेले ओळखपत्र यासारखी काही इतर अनिवार्य कागदपत्रे देखील अनिवार्य असतील.

नवीन नियमानुसार पासपोर्ट बनवण्यासाठी कोणते कागदपत्रे लागतील

• जर १८ वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या व्यक्तीने तत्काळ पासपोर्टसाठी अर्ज केला तर काही हरकत नाही.
• अन्यथा, जर तुमच्याकडे ड्रायव्हिंग लायसन्स किंवा बँक पासबुक नसेल, तर तुमचा पासपोर्ट त्याशिवाय बनवला जाईल.
• यामुळे या दस्तऐवजाची आवश्यकता देखील रद्द झाली. हे कागदपत्रे आता अनिवार्य राहणार नाहीत.
• झटपट पासपोर्टसाठी मतदार ओळखपत्र, बँक पासबुक इ. हे पूर्वी अनिवार्य कागदपत्रे होती. पण ही नवीन गोष्ट बिहार राज्यापासून सुरू झाली आहे, ज्या अंतर्गत तुमचा झटपट पासपोर्ट मिळवणे खूप सोपे होईल.

6) परदेशात प्रवास करणाऱ्यांसाठी भारत सरकारने आणखी एक मोठा निर्णय घेतला आहे.

आता परदेशात जाणाऱ्या सर्व लोकांना सरकारला विविध प्रकारची माहिती द्यावी लागेल. म्हणजे, केंद्र सरकार तुम्हाला तुमचा वैयक्तिक डेटा आणि वैयक्तिक माहिती विचारेल जसे की तुम्ही त्या सहलीवर किती खर्च केला?, तुमचा खर्च कोणी केला आणि तुम्ही कसे, किती पैसे खर्च केले? याचा उद्देश असा आहे की, तस्करी इत्यादींना रोखण्यासाठी सरकारने हे नियम बदलले आहे.

कोणती माहिती गोळा केली जाईल? तुम्ही ही संपूर्ण यादी पाहू शकता.

• तुम्हाला तुमचा तिकिट पीएनआर नंबर इत्यादी विचारले जाईल. याशिवाय, तुम्हाला मोबाईल नंबर, फोन नंबर, ईमेल इत्यादी माहिती देखील भरावी लागेल.
• तुम्ही कोणत्या ट्रॅव्हल एजन्सीमधून प्रवास करत आहात हे देखील सरकार विमानतळावर विचारेल.
• जर एका विमान कंपनीने दुसऱ्या विमान कंपनीला तिकीट विकले तर कोड शेअरिंगची माहिती देखील द्यावी लागेल. तुम्ही इतर कोणत्या वस्तू घेऊन जात आहात? तुम्ही कुठे किती दिवस राहणार? तुम्ही कधी विचार केला आहे का की सरकार आता तुमची सर्व दैनंदिन माहिती घेईल.

7) आता पासपोर्ट फसवणूक होणार नाही, एसपी आणि आयुक्तांची जबाबदारी वाढली.

पासपोर्टबाबत काही नवीन मार्गदर्शक तत्वे देखील जारी करण्यात आली आहेत. पश्चिम बंगालमध्ये पासपोर्ट बनवताना होणाऱ्या फसवणुकीची प्रकरणे दररोज समोर येत आहेत. त्यानंतर बंगाल सरकार आणि पोलिस आयुक्तांनी काही नवीन आदेश जारी केले आहेत. गेल्या वर्षी २०२४ मध्ये देखील बनावट व्हिसा आणि पासपोर्ट बनवण्याचा काळाबाजार चालू होता. इंदिरा गांधी आंतरराष्ट्रीय विमानतळानेही २०३ हून अधिक एजंटांना पकडले जे लोकांसाठी बनावट पासपोर्ट, व्हिसा आणि इतर कागदपत्रे बनवत होते. पंजाब, दिल्ली आणि पश्चिम बंगालसह अनेक राज्यांमध्ये बनावट व्हिसा आणि पासपोर्ट बनवणारे कारखानेही उद्ध्वस्त झाले आहेत. जर तुम्हाला समजले असेल तर तुम्ही अशा गुन्हेगारांपासून सावध राहिले पाहिजे आणि उर्वरित पासपोर्ट प्रकरणात, बंगालच्या डीजीपींनी असेही म्हटले आहे की पडताळणीसाठी पोलिस जबाबदार नाहीत.

पासपोर्टच्या मुद्द्यावर पत्रकार परिषदेत, राज्य पोलिस महासंचालक राजीव कुमार यांनी भर दिला की पासपोर्ट पत्ता पडताळणीची जबाबदारी पोलिसांची नाही, तर हे काम पासपोर्ट प्राधिकरणाच्या अखत्यारीत येते.

8) भारतीय पासपोर्टसाठी आणखी एक आनंदाची बातमी आली आहे.

जागतिक स्तरावर भारताच्या पासपोर्टचे रँकिंग वाढली आहे,यामुळे आता जगातील १२४ देशांमध्ये प्रवास करणे सोपे होईल. खरंतर, पासपोर्ट रँकिंगमध्ये सुधारणा झाल्यानंतर, आता तुम्हाला अनेक देशांमध्ये प्रवास करण्यासाठी व्हिसा मिळविण्यासाठी जास्त संघर्ष करावा लागणार नाही, कारण जगात आपल्या पासपोर्टचे मूल्य वाढले आहे. हे असे ५८ देश आहेत जिथे ई-व्हिसाची सुविधा आधीच सुरू झाली आहे ,ज्याचा भारतीयांनाही लाभ घेऊ शकतात. तुम्ही ई-व्हिसासाठी ऑनलाइन अर्ज करू शकणार आहे. याशिवाय, इतर २६ देशांनीही व्हिसा फ्री सुविधा सुरू केली आहे, ज्यामध्ये थायलंड, भूतान, नेपाळ, मॉरिशस, मलेशिया, केनिया, इराण यांचा समावेश आहे, जर तुम्ही या देशांमध्ये प्रवास केला तर तुम्हाला कोणत्याही व्हिसाची आवश्यकता भासणार नाही.

उर्वरित ४० देश असे आहेत जिथे आगमनानंतर व्हिसा सुविधा देखील उपलब्ध आहे. विमानतळावर उतरल्यानंतरही तुम्ही तिथे जाऊन व्हिसा मिळवू शकता.

मित्रांनो, भारतीय पासपोर्ट किती शक्तिशाली आहे याबद्दल एक रँकिंग यादी समोर आली आहे. या यादीत सध्या सिंगापूरचा पासपोर्ट जगात सर्वात मजबूत आहे, तर आपला शेजारी देश असलेल्या पाकिस्तानचा पासपोर्ट सर्वात कमकुवत आहे. भारताबद्दल बोलायचे झाले तर, हेन्ली पासपोर्ट इंडेक्समध्ये भारत ८३ व्या क्रमांकावर पोहोचला आहे, ही भारतासाठी चांगली गोष्ट आहे. मित्रांनो, एखाद्या देशाचा पासपोर्ट जितका मजबूत असेल तितका त्या देशातील नागरिकांचा दर्जा, चलन मूल्य, जीडीपी इत्यादी गोष्टी चांगल्या असतात.

9) केंद्र सरकारने विमान प्रवाशांसाठी मोठी बातमी दिली आहे.

आता तुम्हाला विमानतळावरही स्वस्त जेवण, चहा, कॉफी इत्यादी मिळू शकेल. आता तुम्हाला हे माहित असेलच की जर तुम्ही विमानतळावर चहा वगैरे प्यायलात तर तुम्हाला १०० ते २०० रुपयांपर्यंत महागडा चहा मिळतो. पाण्याच्या बाटल्याही खूप महाग असतात, पण आता तुम्हाला विमानतळावर ६०-७० टक्क्यांनी स्वस्तात खाद्यपदार्थ मिळतील. केंद्र सरकार विमानतळांवर असे इकॉनॉमी झोन ​​तयार करणार असल्याने, आता तुम्ही स्वस्तात खाद्यपदार्थ खरेदी करू शकाल. एका झोनमध्ये २०० प्रवाशांची बसण्याची क्षमता असेल, याची सुरुवात झाली आहे.

देशातील काही राज्यांमधील विमानतळांवर ही नवीन सुविधा आधीच सुरू झाली आहे. सरकारची योजना आहे की, २०२५-२६ पर्यंत तुम्हाला सर्व विमानतळांवर असे परवडणारे झोन दिसतील. जिथे तुम्ही स्वस्त दरात खाण्यापिण्याची सोय करू शकता, तिथे तुम्हाला अगदी स्वस्त दरात अन्नपदार्थ मिळतील.

10) हवाई प्रवास कागदपत्रमुक्त होणार

आता तुमची फ्लाइट चुकणार नाही! हवाई प्रवासासाठी पेपरलेस प्रक्रिया सुरू होणार आहे.
फक्त एका आयडी आणि मोबाइलद्वारे तुमचा प्रवास सोपा होईल.

• मध्यप्रदेशातून सुरूवात
• मध्यप्रदेशातील राजधानी भोपालमध्ये या नव्या उपक्रमाची सुरूवात होत आहे.
• प्रवाशांना जागतिक दर्जाच्या सोयी-सुविधांचा लाभ मिळणार आहे.

लांबच लांब रांगा टाळल्या जातील
प्रवाशांना आता लांब रांगेत उभं राहण्याची गरज नाही.
एअरपोर्टशी संबंधित सर्व कामं एका युनिक आयडीद्वारे केली जातील.

युनिक आयडी प्रणाली
प्रवाशांना एका युनिक आयडीचे वाटप केले जाईल, ज्यामुळे हवाई प्रवासासाठी कागदपत्रांची आवश्यकता उरणार नाही.
हळूहळू देशभरातील इतर विमानतळांवरही ही सुविधा लागू केली जाईल.

डिजिटल सेवांचा लाभ
प्रवाशांना डिजिटल सुविधांचा लाभ मिळेल आणि पूर्ण प्रवास
कागदपत्रमुक्त होईल.

प्रवास विमा घेणे आवश्यक
सरकारने प्रवाशांना मार्गदर्शन दिलं आहे की, देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी वेगवेगळे ट्रॅव्हल इन्शुरन्स प्लॅन घ्यावेत.

अलीकडील काळात अनेक फ्लाइट्सला बॉम्बसंदर्भातील धमक्या मिळाल्यामुळे ट्रॅव्हल इन्शुरन्स अत्यावश्यक ठरतो.

सुरक्षित प्रवासासाठी उपाययोजना
विदेश दौरे किंवा कोणत्याही हवाई प्रवासासाठी ट्रॅव्हल इन्शुरन्स हा सुरक्षिततेसाठी गरजेचा आहे.
यामुळे प्रवाशांच्या सुरक्षेचा आणि प्रवासाच्या अनुभवाचा दर्जा उंचावेल.

11) उत्तर प्रदेशातील अयोध्येत बनत असलेल्या राम मंदिरावर आता कोणतेही हवाई जहाज उडू शकणार नाही, असा नवा आदेश लागू करण्यात आला आहे.

एव्हिएशन सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी येथे विशेष टॉवर उभारण्यात येणार आहे. तसेच वीजेपासून मंदिराचे संरक्षण करण्यासाठी कॉपर वायर लावण्याचीही योजना आहे.
याशिवाय, दिल्लीतील आयजीआय एअरपोर्टने एक मोठी उपलब्धी मिळवली आहे. हे देशातील पहिले असे विमानतळ बनले आहे, जे 150 हून अधिक गंतव्यस्थानांशी जोडलेले आहे. त्यामुळे आता दिल्लीच्या आयजीआय विमानतळावरून देशभरातील आणि परदेशातील 150 हून अधिक ठिकाणी थेट उड्डाणे घेता येणार आहेत.

12) बिहारमध्ये २५,००० पासपोर्ट अडकल्याचे कारण, तुम्हीही ही चूक टाळा!

बिहारमध्ये २५,००० पासपोर्ट अडकल्याचे वृत्त समोर आले आहे, आणि यामागील मुख्य कारण म्हणजे ईसीआर (Emigration Check Required) आणि नॉन-ईसीआर (Non-Emigration Check Required) यामधील गोंधळ. अनेक लोकांनी चुकीच्या प्रकारच्या पासपोर्टसाठी अर्ज केला आहे.

ईसीआर पासपोर्ट मुख्यतः मजूर वर्गासाठी असतो, तर नॉन-ईसीआर पासपोर्ट इतर सर्वसामान्य प्रवाशांसाठी असतो. अर्ज करताना ईसीआर आणि नॉन-ईसीआर यामधील फरक समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. सरकारी पोर्टल किंवा मोबाइल अ‍ॅपवर अर्ज करताना तुमची योग्य श्रेणी निवडा, अन्यथा तुमच्या पासपोर्ट प्रक्रियेत अडथळे येऊ शकतात.

13) परदेशात पासपोर्ट हरवल्यास काय कराल?

जर तुम्ही परदेशात असताना पासपोर्ट हरवला, तर काही महत्त्वाच्या गोष्टी ध्यानात ठेवा:

ज्या देशात तुम्ही आहात, तेथील पोलिस स्टेशनमध्ये तक्रार नोंदवा.
त्यानंतर जवळच्या भारतीय दूतावासात (Indian Embassy) संपर्क साधा.
नवीन पासपोर्ट किंवा इमर्जन्सी सर्टिफिकेटसाठी दूतावासात अर्ज करा.
तुमच्याकडे आवश्यक कागदपत्रे असणे महत्त्वाचे आहे, जसे की:
जन्मतारीख प्रमाणपत्र
हरवलेल्या पासपोर्टसंबंधी हलफनामा
इतर वैयक्तिक दस्तऐवज
एकदा नवीन पासपोर्ट मिळाल्यानंतर तुम्हाला वीजासाठीही पुन्हा अर्ज करावा लागेल. त्यामुळे फक्त पासपोर्टच नाही, तर महत्त्वाची कागदपत्रेही काळजीपूर्वक सांभाळा.

14) दिव्यांग मुलांसाठी विमान प्रवासाची सुविधा

मध्यप्रदेश सरकारने दिव्यांग मुलांसाठी एक मोठा निर्णय घेतला आहे. जानेवारी महिन्यापासून दिव्यांग मुलांना हवाई प्रवासाची सुविधा दिली जाणार आहे. सरकार त्यांच्या पर्यटन स्थळांना भेट देण्यासाठी विशेष योजना आखत आहे. हा उपक्रम दिव्यांग मुलांसाठी खूप महत्त्वाचा ठरेल.

सर्व अपडेटसाठी आमच्या वेबसाईटवर भेट देत रहा , अशा महत्त्वाच्या बातम्या पुढेही मिळत राहतील.